یاتاقان چیست؟ دلایل یاتاقان زدن خودرو
یاتاقان چیست؟ دلایل یاتاقان زدن خودرو
یاتاقان قطعه‌ای در موتور خودرو است که میان میل لنگ و دسته پیستون قرار دارد، وظیفه اصلی این قطعه آسان کردن حرکت و از بین بردن اصطکاک درون موتور می‌باشد و مانع از خرابی قسمت‌های فلزی دور موتور ماشین می‌شود.
یاتاقان‌ها از لحاظ نوع به دو دسته لغزشی و غلتشی تقسیم می‌شوند و بر اساس محل استفاده به یاتاقان‌های متحرک و ثابت تقسیم می‌شوند که هر کدام نقش مهمی در خودرو دارند.
در این مطلب از سهند آکادمی می‌خواهیم اطلاعاتی درباره یاتاقان و دلایل یاتاقان زدن خودرو در اختیار شما قرار دهیم برای کسب اطلاعات بیشتر با ما همراه شوید.
همچنین بخوانید جدول اندازه بلبرینگ
یاتاقان چیست؟
یاتاقان یکی از قطعات مورد استفاده در خودرو است که نازک و به شکل نیم دایره می‌باشد، در موتور خودرو حرکت بالا و پایین پیستون توسط میل لنگ را به حرکت چرخشی تبدیل می‌کند تا خودرو راه بیفتد، بنابراین میل لنگ باید به موتور نزدیک باشد و برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از این نزدیکی از یاتاقان استفاده می‌شود.
ساختار یاتاقان شامل یک پوسته بیرونی از جنس فولاد یا برنز و یک یا چند لایه مواد یاتاقانی می‌باشد، مواد یاتاقانی ترکیبی از آلیاژ فلزات قلع، مس، سرب، گالیم، آنتیموان و آلومینیوم می‌باشد ترکیبات نقش مهمی در وزن یاتاقان دارد، لایه‌های مواد یاتاقانی به ضخامت چند هزارم اینچ هستند به تعداد مختلف در یاتاقان‌های موتورهای متفاوت استفاده می‌شود.
مواد یاتاقانی از متریال‌های نرم تهیه می‌شوند تا نقش ضربه گیر را نیز برای میل لنگ بازی کنند لایه‌های مواد یاتاقانی به ترتیب لایه آلیاژ مس و سرب، لایه نیکل، لایه آلیاژ سرب و قلع و مواد پودری قلع بر روی پوسته قرار می‌گیرند.
انواع یاتاقان
انواع یاتاقان با توجه به کاربردشان به دو دسته یاتاقان‌های غلتشی و یاتاقان‌های لغزشی تقسیم می‌شود که در ادامه توضیح خواهیم داد.
یاتاقان غلتشی: یاتاقان‌های غلتشی از دو رینگ و تعدادی ساچمه تشکیل شدند، ساچمه‌ها مماس با هم هستند اما از توری‌های برنجی برای جداسازی آن‌ها استفاده می‌کنند در تمام قسمت‌های یاتاقان غلتشی فاصله دو رینگ و قطر ساچمه‌ها برابر است.
یاتاقان لغزشی: یاتاقان‌های لغزشی تکیه گله اصلی شفت و اجزای متصل به آن است، این یاتاقان‌ها به عنوان نگهدارنده و محافظ حرکات استفاده می‌شوند.
انواع یاتاقان براساس محل استفاده
در موتور خودرو یاتاقان‌ها براساس کارکرد و محل استفاده آن‌ها به دو دسته یاتاقان‌های ثابت و یاتاقان‌های متحرک تقسیم می‌شوند که در ادامه آن‌ها را توضیح خواهیم داد.
- یاتاقان‌های ثابت
یاتاقان‌های ثابت نقش تکیه گاه میل لنگ را دارند و با اتصال حول محور ثابت میل لنگ لقی آن را نسبت به پیستون و بلوک سیلندر تنظیم می‌کنند، یاتاقان ثابت توانایی کنترل لقی میل لنگ را دارد و از ضربه‌های احتمالی آن جلوگیری می‌کند.
یاتاقان ها دارای دو نیم دایره هستند که از یک سمت به بلوک سیلندر متصل و نیم دایره دیگر پس از پیچیدن حول محور میل لنگ به آن پیچ و مهره می‌شود.
موتورهای 4 سیلندر که رایج‌ترین موتورهای مورد استفاده در صنعت خودروسازی است، میل لنگ توسط ۵ یاتاقان ثابت نگهداری می‌شود، در یاتاقان‌ها، سوراخ‌هایی تعبیه شده است تا روغن و روان کننده از طریق این سوراخ‌ها به میل لنگ رسیده و حرکت چرخشی میل لنگ ساده‌تر شود.
- یاتاقان‌های متحرک
یاتاقان متحرک در میان شاتون و میل لنگ وجود دارند، یاتاقان‌های متحرک لقی شاتون را نسبت به میل لنگ تنظیم می‌کنند و از آسیب و ضربه‌های احتمالی میان آن‌ها جلوگیری می‌کنند، یاتاقان‌های متحرک شیار دار هستند و سوراخی در آن‌ها وجود ندارد.
یاتاقان متحرک شبیه یاتاقان میل لنگ است با این تفاوت که میل لنگ در آن آزاد است و حرکت رفت و برگشت پیستون را به حرکت دورانی تبدیل می‌کند.
یکی از نیم دایره‌های یاتاقان متحرک به شاتون وصل است و نیم دایره دیگر پس از پیچیدن حول محور میل لنگ به آن پیچ و مهره می‌شود.
همچنین بخوانید شماه فنی بلبرینگ های مختلف پژو 405
ویژگی‌های یاتاقان
یاتاقان خوب باید دارای ویژگی‌های هستند، در این بخش از مقاله می‌خواهیم ویژگی‌های یاتاقان را برای شما بیان کنیم.
- مقاومت بالا: یاتاقان در برابر ضربه‌های ناشی از احتراق شاتون مقاومت بالایی دارد.
- مقاومت در برابر سایش: یاتاقان همواره در معرض سایش قرار دارد بنابراین باید مقاومت لازم را در برابر سایش داشته باشد.
- مقاومت در برابر خورندگی: روغن موتور در یاتاقان در اثر احتراق موتور حرارت بسیار بالایی دارد و این حرارت می‌تواند مواد یاتاقانی را خورد و فرسوده کند، مواد یاتاقانی باید قدرت مقابله با این حرارت داشته باشید.
- مقاومت پوسته در برابر شکستگی: یاتاقان همواره در تعرض ضربات هستند ک باید در برابر این ضربات مقاومت لازم را داشته باشند به شکلی که در اثر تکرار ضربه کمتر دچار فرسایش شوند و در معرض شکستگی یا ترک قرار نگیرند.
- توانایی جذب ذرات گرد و غبار و خاک: ذرات گرد ک غبار توسط فیلتر هوا جذب نمی شود و مقداری از ان‌ها وارد روغن موتور می‌شود و در قسمت‌های مختلف موتور به حرکت در می‌آید و موجب آسیب به آن قسمت‌ها می‌شود اما اگر مواد یاتاقانی قابلیت جذب این موارد را داشته باشند آن‌ها را ار روغنی که بینشان جریان دارد جذب می‌کنند و از ورود ذرات به درون موتور جلوگیری می‌کنند.
- نرمی و انعطاف پذیری مواد یاتاقانی: این ویژگی سبب می‌شود تا فشار ناشی از ضربات لقی میل لنگ و شاتون گرفته شود و آسیب وارد به آن‌ها تا حد امکان کنترل شود.
همچنین بخوانید رولبرینگ سوزنی چیست؟
دلایل یاتاقان زدن خودرو
یاتاقان از قطعات مهم در خودرو است که برای جلوگیری از آسیب به قطعات دیگر در دوره‌های زمانی مشخص تعویض می‌شود اما برخی عوامل ممکن است منجر به خرابی این قطعه و یاتاقان زدن مجدد شود، این عوامل عبارتند از:
- عدم تعویض به موقع روغن: اصلی‌ترین ماده برای حرکت صحیح یاتاقان روغن موتور است و تعویض نکردن دوره‌ای آن موجب کاهش لغزندگی روغن، کثیفی بیش از حد آن و کاهش سطح آن در اثر حرارت بالای موتور می‌شود، هنگامی که زمان زیادی از تعویض روغن بگذرد باعث می‌شود که روغن کافی به یاتاقان‌ها نرسد و کار آن‌ها دچار اختلال می‌شود.
- اخلاط آب و روغن: اخلاط آب و روغن در اثر نقص عملکرد واشر سر سیلندر و نشت آب خنک کننده سیلندر به درون روغن ایجاد می‌شود و منجر به کاهش خاصیت لغزندگی روغن و نقص کار یاتاقان می‌شود.
- رسوب‌گیری بیش از حد روغن: نشستن رسوبات زیاد در فیلتر سبب می‌شود که روغن خاصیت خود را از دست داده و آلاینده‌ها و رسوبات وارد روغن شود و در آن ته نشین شود این مسئله باعث پمپ روغن می‌شود و در نهایت روغن نمی‌تواند به خوبی به سمت یاتاقان‌ها پمپ شود و به همه‌ی آن‌ها به یک اندازه برسد.
- استفاده از روغن بی کیفیت: روغن‌های بی کیفیت خاصیت لغزندگی و روان کاری را ندارد و موجب اختلال در کار یاتاقان می‌شوند.
- رانندگی با دور موتور بالا: سرعت حرکت بیش از حد موتور خارج از توان یاتاقان است و دمای بالا ایجاد می‌کند که در اثر احتراق ایجاد اصطکاک زیادی کند، نهایت به یاتاقان و دیگر بخش‌های موتور آسیب جدی وارد می‌شود.
همچنین بخوانید علائم خرابی بلبرینگ چرخ جلو
علائم یاتاقان زدن موتور
یاتاقان زدن علامت مشخص دارد که در صورت مشاهده باید اقدام به تعمیر خودرو کرد علائم یاتاقان زدن عبارتند از:
- صدای تق تق: صدای تق تق هنگامی شتاب خودرو به گوش میدرید در واقع با بالاتر رفتن دور موتور از ۱۲۰۰ دور در دقیقه صدای برخورد دو قطعه فلزی به هم کاملا شنیده می‌شود در این صورت باید سریعا به تعمیرگاه مراجعه کنید.
- قفل شدن موتور: قفل شدن موتور به دلیل اصطکاک بالای قطعات موتور دوشن نمی شود و کار نمی کند.
- روشن شدن چراغ موتور: یکی از نشانه‌های یاتاقان زدن روشن شدن چراغ موتور یا چشمک زدن است.
مشکلات احتمالی یاتاقان
در برخی از موارد ممکن است یاتاقان به خودی خود دچار استهلاک و خرابی شود موجب بروز مشکلاتی احتمالی شود که در صورت مشاهده باید یاتاقان را تعویض کنید برخی از این مشکلات عبارتند از:
- ذوب شدن: بالا رفتن دمای روغن بیش از حد توان یاتاقان موجب ذوب شدن آن می‌شود، ذوب شدن یاتاقان هنگامی رخ می‌هد که دمای موتور بالا برود و دیوار یاتاقان را نازک‌تر کرده و آسیب به میل لنگ را افزایش می‌دهد.
- خستگی: ساختار لایه بیرونی یاتاقان از فلز سخت می‌باشد تا از میل لنگ در برابر ضربات بیرونی محافظت کند و ساختار لایه داخلی از فلز نرم می‌باشد تا از آسیب به آن در اثر لقی و حرکت طولی داخل یاتاقان جلوگیری شود.
- خوردگی: خوردگی زمانی رخ می‌دهد که ضد جوش از واشر سر سیلندر به درون روغن نشت کند.
- خط افتادن: خط افتادن در یاتاقان به دلیل ناخالصی روغن است یا اگر آلودگی در روغن بیش از حد بالا برود فیلتر روغن مستهلک شود موجب خط افتادن یاتاقان می‌شود.
کلام آخر
به پایان این مطلب از سهند آکادمی رسیدیم امید است اطلاعاتی که در خصوص یاتاقان و یاتاقان زدن در اختیار شما قرار دادیم مفید باشد چنانچه در این خصوص نیاز به کسب اطلاعات بیشتری دارید می‌توانید سوالات خودرا از طریق بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
